Φυσικοπαθητική

Η φυσικοπαθητική ιατρική (επίσης γνωστή ως φυσικοπαθητική, ή φυσική ιατρική) είναι μία μορφή εναλλακτικής ή συμπληρωματικής ιατρικής που δίνει έμφαση στην εν γένει ικανότητα του σώματος να αυτό-θεραπεύεται και να αυτό-συντηρείται.

Είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα ολιστικής ιατρικής που έχει ως σκοπό να βοηθήσει τον ασθενή σωματικά, βιοχημικά καθώς και ψυχολογικά. Κατανοώντας, έτσι, την ανθρώπινη σωματική, βιοχημική και ψυχολογική πολυπλοκότητα λειτουργεί ως εργαλείο αφενός για την αποκατάσταση και αφετέρου για την εξισορρόπηση των παραπάνω παραγόντων.

Η φιλοσοφία της φυσικοπαθητικής για τον ιατρό-θεραπευτή διέπεται από έξι βασικές αξίες:

• Πρώτον, να μην βλάψει. Να προσφέρει πάντοτε την πιο αποτελεσματική διαθέσιμη φροντίδα υγείας με το μικρότερο κίνδυνο για τους ασθενείς (Primum Non Nocere).

• Να αναγνωρίσει, να σεβαστεί και να προωθήσει την αυτό-θεραπευτική δύναμη της φύσης που εμπεριέχεται σε κάθε ξεχωριστό ανθρώπινο ον (Vis Medicatrix Naturae).

• Να αναγνωρίσει και να αποσύρει τις αιτίες της ασθένειας, αντί να εξαλείψει ή να καταστείλει τα συμπτώματα (Tolle Causum).

• Να εκπαιδεύσει, να εμπνεύσει ελπίδα (εντός λογικών ορίων) και να ενθαρρύνει την υπευθυνότητα του ασθενή για την υγεία του (Doctor as Teacher).

• Να θεραπεύσει κάθε άτομο λαμβάνοντας υπόψη όλους τους ξεχωριστούς παράγοντες και επιδράσεις στην υγεία του (Treat the Whole Person).

• Να δώσει έμφαση στην κατάσταση της υγείας για την προαγωγή της ευεξίας και τον περιορισμό της ασθένειας (Health Promotion, the Best Prevention).

Η φυσικοπαθητική, όπως και η οστεοπαθητική, παρέχει τα πλεονεκτήματα της σύγχρονης ιατρικής όπως τη λήψη ιατρικού ιστορικού, τη χρήση κλινικών μεθόδων, καθώς και της τεχνολογίας (σε ορισμένες περιπτώσεις) για την εκτίμηση του προβλήματος. Η φυσικοπαθητική γνωμάτευση έγκειται στην κατανόηση ενός προβλήματος ως συστηματική δυσλειτουργία του σώματος του ασθενή και όχι σαν μία συγκεκριμένη πάθηση.

Η λήψη του ιατρικού ιστορικού περιλαμβάνει ερωτήσεις ειδικά για το πρόβλημα που απασχολεί τον ασθενή, για τη λήψη φαρμάκων και γενικά για άλλα πιθανά προβλήματα υγείας. Το οικογενειακό, επαγγελματικό και κοινωνικό ιστορικό είναι κι αυτά εξίσου απαραίτητα για τη δημιουργία μιας πλήρους εικόνας της κατάστασης της υγείας του ασθενή.

Οι κλινικές μέθοδοι συμπεριλαμβάνουν τη χρήση στηθοσκοπίου, πιεσόμετρου, ωτοσκοπίου, οφθαλμοσκοπίου, νευρολογικού σφυριού κ.ά. για την εξέταση του ασθενούς όπου απαιτείται. Η διεξαγωγή διαφόρων κλινικών τεστ είναι μέρος της εξέτασης, και όπου κρίνεται απαραίτητο απαιτείται ο ασθενής να παραμείνει με τα εσώρουχα.

Αιματολογικές, καθώς και ακτινολογικές (όπου χρειάζεται), εξετάσεις απαιτούνται συχνά σύμφωνα με την κρίση του φυσικοπαθητικού, οπότε και γίνεται παραπομπή στον εξειδικευμένο ιατρό. Συχνά οι εξετάσεις συνάδουν στην πιο εξειδικευμένη εικόνα του προβλήματος.

Πολλοί ιστορικοί της ιατρικής θεωρούν τον Ιπποκράτη ως τον πρώτο υπερασπιστή της φυσικοπαθητικής ιατρικής, πριν ακόμα ο όρος «φυσικοπαθητική» χρησιμοποιηθεί, λόγω της αντίληψής του ότι η «φύση είναι ο θεραπευτής όλων των ασθενειών».

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο όρος φυσικοπαθητική επινοήθηκε από τον Τζον Σκιλ πριν το 1900, και χρησιμοποιήθηκε από τον Βενέδικτο Λαστ. Ο τελευταίος διδάχθηκε την υδροθεραπεία και άλλες φυσικές πρακτικές υγείας στη Γερμανία από τον πάτερ Σεβαστιανό Κνάιπ (αρ.φωτό), ο οποίος και τον έστειλε στην Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το 1905, ο Λαστ ίδρυσε την πρώτη Αμερικανική Σχολή Φυσικοπαθητικής στη Νέα Υόρκη, ενώ το 1930 η ανακάλυψη της πενικιλίνης και άλλων συνθετικών φαρμάκων (αντιβιοτικά και κορτικοστεροειδή) καθώς επίσης και η υψηλή τεχνολογία έφερε την παρακμή της φυσικοπαθητικής, μαζί και άλλων επαγγελμάτων υγείας που είχαν φυσικό προσανατολισμό (ομοιοπαθητική, βοτανοθεραπεία κτλ.).

Όμως το 1970 οι έντονοι κλινικοί περιορισμοί της συμβατικής ιατρικής και τα εκτός ελέγχου κόστη γίνονταν ολοένα και πιο φανερά, με αποτέλεσμα εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες να στραφούν προς «νέες» επιλογές και εναλλακτικές λύσεις. Έτσι, άρχισε μια καινούρια εποχή για την Φυσικοπαθητική και τις άλλες συμπληρωματικές εναλλακτικές ιατρικές. Έκτοτε έχει αναγνωριστεί σε πολλές πολιτείες των Η.Π.Α. μετά από πολυετή πανεπιστημιακή ιατρική εκπαίδευση. Στον υπόλοιπο κόσμο, διδάσκεται σε κάποια Πανεπιστήμια στον Καναδά, Ευρώπη και Αυστραλία, ενώ ολοένα κερδίζει έδαφος στην ιατρική σκηνή.

Η φυσικοπαθητική αγωγή γίνεται μέσω ενός συστήματος θεραπείας που περιλαμβάνει ένα αριθμό από διάφορες θεραπευτικές μεθόδους αλλά και χειρονακτικές τεχνικές στο σώμα του ασθενή.

Ο συνδυασμός ή μη των θεραπευτικών μεθόδων εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία, την κατάσταση της υγείας και την πάθηση του ασθενή, αλλά και τον σκοπό της θεραπείας. Με αυτό τον τρόπο ο κάθε ασθενής λαμβάνει θεραπεία σχεδιασμένη για το άτομο του («εξατομικευμένη αγωγή»).

Οι θεραπευτικές μέθοδοι αποτελούνται από:

• Διατροφική Ιατρική (Nutritional Medicine)

  Η αναπτυσσόμενη συνειδητοποίηση της διατροφής ως το θεμέλιο της προληπτικής ιατρικής και διατήρησης της υγείας συνεπάγεται την εκτεταμένη και αυξανόμενη επιστημονική κατοχύρωση της στον τομέα της ιατρικής.

  Το αντικείμενο ενδιαφέροντος της διατροφικής ιατρικής έγκειται στην κλινική διατροφή, αλλά ο σκοπός της είναι ευρύτερος, καλύπτοντας όλες τις διαστάσεις της διατροφής και της υγείας. Εκτός από τη διατροφή, επιλαμβάνονται σημαντικά οι διατροφικές συνήθειες του ασθενή, ενώ η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής είναι κοινή πρακτική της σύγχρονης διατροφικής ιατρικής όταν, βέβαια, κρίνεται απαραίτητο.

• Βοτανική Ιατρική (Herbal Medicine)

  Η βοτανική ιατρική (ή αλλιώς βοτανοθεραπεία, φυτοθεραπεία, ιατρική βοτανολογία) είναι μία θεραπευτική μέθοδος που βασίζεται στη χρήση των φυτών και στα εκχυλίσματα αυτών για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών. Παραδοσιακά εφαρμόζεται πολύ πριν από τον Ιπποκράτη, ενώ οι φαρμακολογικές ιδιότητες και μηχανισμοί λειτουργίας των βοτάνων αναγνωρίζονται ολοένα και περισσότερο στη σύγχρονη ιατρική.

  Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι το 80% του πληθυσμού της γης χρησιμοποιεί επί του παρόντος τη βοτανική ιατρική για κάποιες πλευρές της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Παράλληλα, πολλά από τα φάρμακα που είναι διαθέσιμα στους ιατρούς έχουν μια πολύ μακριά ιστορία ως βοτανικά φάρμακα, με τα πιο κοινά το όπιο και την ασπιρίνη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι 7.000 ιατρικές ουσίες στη μοντέρνα φαρμακοποιεία προέρχονται από φυτά.

• Νηστειοθεραπεία (Fasting)

  Aφορά τη μερική ή ολική αποχή από την τροφή γενικότερα, ή και ειδικότερα από συγκεκριμένες τροφές ή υγρά (εκτός από το νερό), για μία καθορισμένη χρονική περίοδο που ορίζει ο φυσικοπαθητικός, και αν το επιτρέπει η κατάσταση της υγείας του ασθενή. Η νηστειοθεραπεία δίνει τη δυνατότητα στον οργανισμό να εξοικονομήσει ενέργεια και να ανακάμψει από μόνος του, δηλαδή να αυτό-θεραπευτεί.

  Η νηστειοθεραπεία χρησιμοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια όχι μόνο ως το απόλυτο θεραπευτικό μέσο από ιατρούς-θεραπευτές, αλλά και ως πρακτική εξυγίανσης της ψυχής και του πνεύματος από πολλές θρησκείες.

• Υδροθεραπεία (Hydrotherapy)

  Η υδροθεραπεία είναι ένας γενικός ορισμός της θεραπείας με το νερό, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον πάτερ Σεβαστιανό Κνάιπ. Ο τελευταίος εκμεταλλεύτηκε τις ιδιότητες του νερού (θερμοκρασία, ρευστότητα, διαλυτότητα) για την αντιμετώπιση πολλών παθήσεων. Οι θεραπευτικές ιδιότητες του νερού ήταν, εξάλλου, γνωστές από τα αρχαία χρόνια, με τους Έλληνες, τους Ρωμαίους και τους Αιγύπτιους να πρωταγωνιστούν.

  Οι εφαρμογές της φυσικοπαθητικής υδροθεραπείας κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την τεχνική, τη θερμοκρασία, τη φαρμακευτική αγωγή και την περιοχή εφαρμογής. Τέτοιες τεχνικές περικλείουν τις επαλείψεις, τα μπάνια, τις περιτυλίξεις, τα ντους, τα επιθέματα (κρύα/ ζεστά), τις κομπρέσες (κρύες/ζεστές), καθώς και τα ατμόλουτρα.

  Αντενδείξεις: Πληγωμένο ή μολυσμένο δέρμα, εύθραυστο δέρμα (διαβήτης), αλλεργία στα επιθέματα, παραπληγία (μόνο σε ελεγχόμενο περιβάλλον), παθήσεις όπως Raynaud’s, σκληροδερμία, καρδιαγγειακές παθήσεις (μόνο με συμβουλή του ειδικού), εγκυμοσύνη (μόνο με συμβουλή του ειδικού).

• Φυσικοπαθητική σωματική ιατρική (Naturopathic physical medicine)

  Είναι η πρακτική της σωματικής (χειρονακτικής) ιατρικής στα πλαίσια της φυσικοπαθητικής φιλοσοφίας. Ενοποιεί την επιστημονική γνώση με τις αρχές της φυσικοπαθητικής.

  Περιλαμβάνει ειδικές χειρονακτικές τεχνικές τόσο των οστικών όσο και των μαλακών μορίων με σκοπό την αύξηση του εύρους κίνησης μίας άρθρωσης, χαλάρωση υπερτονικών μυών και περιτονιών, αύξηση του μεταβολισμού και συνεπώς μείωση του πόνου και της φλεγμονής. Η επιλογή των τεχνικών έγκεινται στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ασθενής, την κατάσταση της υγείας του, την ψυχολογία του και την ηλικία του.

• Ψυχολογική συμβουλευτική (psychological counseling)

  Περικλείει τεχνικές χαλάρωσης και μείωσης του στρες όπως διαλογισμό και τεχνικές αναπνοής. Η ψυχολογική χαλάρωση και η ψυχική γαλήνη είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διατήρηση της υγείας ενός ατόμου, σε αντίθεση με τα υψηλά επίπεδα του στρες. Έχει πλέον κλινικά αποδειχθεί ότι το άγχος και το στρες αποτελούν παράγοντες υψηλού κινδύνου για χρόνιες ασθένειες και κοστίζουν πολλά λεφτά σε κυβερνήσεις και ασφαλιστικούς φορείς. Η εφαρμογή της μεθόδου αυτής εξαρτάται από την επιστημονική εγκυρότητα και πεποιθήσεις του φυσικοπαθητικού.

  Πρέπει να ειπωθεί ότι η παραπάνω μέθοδος δεν πρέπει να συγχέεται με την παραδοσιακή ψυχοθεραπεία, ψυχανάλυση και άλλες μεθόδους της κλασικής ψυχολογίας.

Επιπλέον μέθοδοι θεραπείας εξαρτώνται από την (έγκυρη) σχολή και τη χώρα, και περιλαμβάνουν ομοιοπαθητική, βελονισμό και παραδοσιακή κινέζικη ιατρική, ενώ ο φυσικοπαθητικός μπορεί να συμπεριλάβει και πρακτικές άλλων κλάδων όπως ιριδολογία.